Ενα φτωχό χωριό, πλούσιο σε καρδιές

Ελληνες εθελοντές που συμμετέχουν σε δράσεις στήριξης των αυτοχθόνων στην Τανζανία μιλούν στην «Κ» για το δώρο της προσφοράς

Ιωάννα Φωτιάδη

24.01.2022 • 07:13

Υποδέχθηκε τη νέα χρονιά ξυπόλυτος, στο ημίφως από αναμμένες δάδες, παρακολουθώντας Αφρικανούς να χορεύουν στους παραδοσιακούς τους ρυθμούς. Θα μπορούσε να είναι σκηνή από ταινία, αν δεν ήταν το ρεβεγιόν στο χωριό Γκόνγκο της Τανζανίας, όπου βρέθηκε στις διακοπές των Χριστουγέννων ο 53χρονος παραολυμπιονίκης Γιάννης Χατζήμπεης μαζί με άλλους 22 Ελληνες και Κύπριους. «Γνώριζα από παλιά τις αποστολές “My Quest Tanzania” που οργανώνει η ΑΜΚΕ “Wheeling2help” και ήταν μια ιδέα που με γοήτευε», λέει ο ίδιος στην «Κ», λίγo μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα.

Τα εν λόγω «ταξίδια από το εγώ στο εμείς» συνδυάζουν το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών να εξερευνήσουν την άγνωστη Αφρική με τη διάθεσή τους να προσφέρουν τεχνογνωσία και υποστήριξη στις τοπικές κοινωνίες. Στο Γκόνγκο ζει μια κοινότητα 2.000 κατοίκων. «Στο χωριό δεν υπάρχει κεντρικό σύστημα υδροδότησης, ούτε αποχέτευσης, ούτε ηλεκτροδότησης», περιγράφει ο κ. Χατζήμπεης. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει γεωτρήσεις, από τις οποίες οι οικογένειες μπορούν να προμηθευτούν νερό, εξακολουθούν όμως να χρησιμοποιούν ευρέως το βρόχινο νερό. Λίγα νοικοκυριά έχουν τοποθετήσει γεννήτριες και ηλιακά συστήματα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, που τους προσφέρουν λίγες ώρες ηλεκτροδότησης· αποτελούν όμως την εξαίρεση του κανόνα. Τα σπίτια είναι φτιαγμένα από λάσπη και οι σκεπές από φύλλα φοίνικα, μια τεχνική που όταν γίνεται σωστά, προστατεύει από τη βροχή, κατά κανόνα όμως οι κατασκευές είναι πρόχειρες, οπότε με την πρώτη σταγόνα ξεκινούν τα προβλήματα…

«Ενα από τα πρότζεκτ, στα οποία εργαστήκαμε, ήταν η κατασκευή κατοικιών, σύμφωνα με την παραδοσιακή τεχνική, τα οποία προορίζονται να γίνουν ξενώνες», περιγράφει ο κ. Χατζήμπεης. Η ελληνική ομάδα εθελοντών, η τέταρτη κατά σειράν το 2021, εξόπλισε το ιατρείο και το σχολείο του χωριού. Οι προσφορές σε είδος άλλοτε προέρχονται από ιδίους πόρους και άλλοτε από καμπάνιες crowdfunding, ορισμένες εκ των οποίων έχουν πραγματοποιηθεί από την πλατφόρμα Give & Fund. Ο κάθε εθελοντής, ανάλογα με τις γνώσεις του, συνεισφέρει και σε κάποιον άλλον γνωστικό τομέα. Κυρίαρχης σημασίας είναι η εκπαίδευση των παιδιών και των γυναικών. «Οι γυναίκες έχουν εκπαιδευτεί στο ράψιμο και την καλαθοπλεκτική, ώστε να μπορούν εν συνεχεία να πωλούν τα δικά τους προϊόντα». Επόμενος στόχος είναι να μυηθούν στην τεχνική της σαπωνοποιίας.

ena-ftocho-chorio-ploysio-se-kardies0

Η Δώρα Μπίτση μεταφέρει την τεχνογνωσία της στο πατρόν σε γυναίκα του Γκόνγκο.

Οι υποτροφίες

Το χωριό διαθέτει δημοτικό, από το οποίο δεν αποφοιτούν όμως όλοι οι μαθητές, ενώ ακόμα λιγότεροι συνεχίζουν τις σπουδές τους στο γυμνάσιο, καθώς βρίσκεται σε άλλο μέρος και η φοίτηση είναι επί πληρωμή. «Οταν είχαμε πρωτοέρθει στο Γκόνγκο, το δημοτικό είχε 450 μαθητές και μόλις πέντε δασκάλους, από το σχολείο αποφοιτούσαν 35 παιδιά και μόλις τρία κατόρθωναν να πάνε στο γυμνάσιο», μεταφέρει στην «Κ» ο Ελπιδοφόρος Χρυσοβέργης. «Σήμερα, τριάντα μαθητές συνεχίζουν στο γυμνάσιο χάρη στην υποστήριξη που τους εξασφαλίζουμε, μικρές δηλαδή υποτροφίες, καθώς τα ετήσια δίδακτρα κυμαίνονται στα 150 ευρώ».

«Δεν μας εκφράζει η έννοια της φιλανθρωπίας, προσδοκούμε στην επιμόρφωση και στην εν- δυνάμωση των ανθρώπων, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής τους».

Ο ίδιος από κοινού με τη σύζυγό του Δώρα Μπίτση έχουν συστήσει τη «Wheeling2Help». «Εχουμε επιλέξει δύο μέρη στην Αφρική, όπου πηγαίνουμε συστηματικά κάθε χρόνο, προκειμένου το έργο να έχει συνέχεια και οι ντόπιοι να μας γνωρίσουν και να μας εμπιστευτούν», εξηγεί την κοσμοθεωρία τους ο 33χρονος Ελπιδοφόρος, «δεν μας εκφράζει η έννοια της φιλανθρωπίας, προσδοκούμε στην επιμόρφωση και στην ενδυνάμωση των ανθρώπων, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής τους».

Το ζευγάρι, πτυχιούχοι και οι δύο του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και δεινοί ταξιδιώτες ήδη από φοιτητές, εργαζόταν για τρία χρόνια στο Κέιπ Τάουν. «Βρεθήκαμε πρώτη φορά στην Τανζανία το 2014, κατά την επιστροφή μας από τη Νότιο Αφρική στην Ελλάδα. Είχαμε αποφασίσει να μην επιστρέψουμε αεροπορικώς, αλλά χρησιμοποιώντας όλα τα επίγεια μέσα, για να εξερευνήσουμε την Αφρική». Ο Ελπιδοφόρος και η Δώρα πέρασαν από δώδεκα χώρες, μεταξύ των οποίων η Κένυα, η Αιθιοπία και η Τανζανία, έμειναν για αρκετό διάστημα εκεί, προσφέροντας εθελοντική εργασία και δημιουργώντας δεσμούς με τους ντόπιους.

ena-ftocho-chorio-ploysio-se-kardies1

Ο Ελπιδοφόρος Χρυσοβέργης μαθαίνει στα παιδιά του χωριού το άθλημα του beach tennis. (Κατερίνα Γκινοσάτη)

Στην Τανζανία συνάντησαν τον ομογενή Κώστα Κουκούλη, ο οποίος δραστηριοποιείται ακόμα και σήμερα στην περιοχή – επιχειρηματικά αλλά ανθρωπιστικά από τα τέλη του ’90. «Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Μπουρούντι, σπούδασα στην Αθήνα, στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών», λέει ο ίδιος στην «Κ» από το Νταρ Ες Σαλάμ, «είμαι φυσιολάτρης και γι’ αυτό με κέρδισε η Τανζανία χάρη στις μοναδικές της ομορφιές». Η περιγραφή των ελεφάντων που κολυμπούν στον Ινδικό Ωκεανό τον οδήγησε το 1999 στο Σααντάνι, όπου μετέπειτα κατασκεύασε ένα κατάλυμα κοντά στον εθνικό δρυμό. Το περίφημο Saadani Lodge, το οποίο πλέον έχει πουλήσει, ωφέλησε πολλαπλώς την τοπική κοινωνία, με αποτέλεσμα πολλά χωριά να επιδιώκουν κάποια συνεργασία με τον 58χρονο σήμερα Αφροέλληνα.

ena-ftocho-chorio-ploysio-se-kardies2

Για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην οι ντόπιοι κόβουν υπεραιωνόβια δένδρα, μια κακή για την αειφορία συνήθεια. (Κατερίνα Γκινοσάτη)

«Οταν βρέθηκα στο Γκόνγκο εντυπωσιάστηκα από το δάσος, στα όρια του χωριού, ένα από τα τελευταία στον κόσμο που δεν βρίσκεται σε υψόμετρο», επισημαίνει, «με συγκίνησε δε ιδιαίτερα ο λόφος Μισένι, τόπος τελετών και προσευχής, όπου γίνονταν κυρίως στο παρελθόν επικλήσεις στο πνεύμα για βροχή και γονιμότητα». Καθώς υπέγραψε συμφωνία με την κοινότητα για να χτίσει μερικές διάσπαρτες καλύβες στην περιοχή, προκειμένου να προσελκύσει ταξιδιώτες από την ενδοχώρα και το εξωτερικό, ανακάλυψε τις μεγάλες ανάγκες των αυτοχθόνων.

«Είδα τότε μια έγκυο, στο πίσω κάθισμα ποδηλάτου, που διέσχιζε μια διαδρομή περίπου 12 χλμ., για να επισκεφθεί γιατρό». Ετσι, δημιούργησε το πρώτο ιατρείο μέσω της SANA (Saving Africa’s Nature in Tanzania). «Προτεραιότητά μας είναι να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους, έτσι ώστε να εγκαταλείψουν περιβαλλοντικά επιβλαβείς μεθόδους, όπως την αποψίλωση εκτάσεων με υπεραιωνόβια δένδρα και να στραφούν σε φιλικές προς το περιβάλλον και ταυτόχρονα προσοδοφόρες δραστηριότητες». Στο πλαίσιο αυτό, «δημιουργήσαμε μαζί με τον Ελπιδοφόρο το 2017 μια φάρμα με πουλερικά, αφού υπολογίσαμε ότι η πώληση αυγών αποδίδει οικονομικά τόσο όσο η πώληση ξύλου δένδρων ηλικίας 70 ετών για την παραγωγή κάρβουνου».

ena-ftocho-chorio-ploysio-se-kardies3

Γιάννης, Πέτρος, Θανάσης, Μανόλης, παραμονές Πρωτοχρονιάς, σκάβουν το χώμα, που θα χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή των οικημάτων. (Κατερίνα Γκινοσάτη)

Φυτεύουν τσίλι για να μην περνούν… ελέφαντες

«Δεν έχω συναντήσει πουθενά αλλού τόσο χαρούμενα παιδιά». Ο Γιάννης Χατζήμπεης εξομολογείται ότι το ταξίδι του στην Τανζανία ανέτρεψε μια σειρά από στερεότυπα που είχε για την Αφρική. «Στον δυτικό κόσμο είμαστε πεπεισμένοι ότι όποιος ζει με στερήσεις πάσχει, όμως ζώντας στο Γκόνγκο, διαπίστωσα το αντίθετο και ανακάλυψα την ομορφιά στην απλότητα».

Το διαθέσιμο φαγητό περιορίζεται σε όσα παράγει η περιοχή, «κυρίως ρύζι και λαχανικά», οι άνθρωποι έχουν μάθει να είναι αυτάρκεις με αυτά. «Είναι πρόσχαροι και φιλόξενοι, ακόμα και σε δύσκολες γι’ αυτούς στιγμές», προσθέτει ο Ελπιδοφόρος Χρυσοβέργης, «θυμάμαι πώς μας προσκάλεσαν να κάτσουμε όλοι μαζί ακόμα και μετά την κηδεία κάποιου αγαπητού μέλους της κοινότητας». Ο ίδιος έχει μάθει λίγα σουαχίλι, ενώ και πολλοί Τανζανοί έχουν απομνημονεύσει ελληνικές λέξεις. Οι ντόπιοι επιθυμούν να επικοινωνήσουν με τους ταξιδιώτες, πολλοί εκ των οποίων επανέρχονται στο όμορφο χωριό τους. «Μας στέλνουν αναμνηστικά και ζωγραφιές με το όνομά τους», λέει ο κ. Χατζήμπεης. Αλλωστε, δεν είναι μόνο οι Ευρωπαίοι που διδάσκουν, αλλά και οι Αφρικανοί, που τους κάνουν μαθήματα παραδοσιακής μουσικής, ζωγραφικής και τοπικής διαλέκτου.

Σε άλλες χώρες της Αφρικής υφίστανται φυλετικές διακρίσεις αλλά και διαμάχες, στην Τανζανία όμως συνυπάρχουν αρμονικά 124 διαφορετικές φυλές. «Δεν υπήρξε στιγμή που να ένιωσα ανασφάλεια», σημειώνει ο ίδιος, αποδομώντας το στερεότυπο της εγκληματικότητας, «ήθελα να διερευνήσω αν η αποστολή θα ήταν κατάλληλη για τα παιδιά μου, κάτι για το οποίο επείσθην». Αλλωστε, η εικόνα ενός τρίχρονου παιδιού από το Γκόνγκο που συνόδευε τον πατέρα του, ο οποίος ήταν αρχηγός στο σαφάρι, ένα ολόκληρο 24ωρο αδιαμαρτύρητα και με το χαμόγελο ζωγραφισμένο στα χείλη, έδωσε την απάντηση στον κ. Χατζήμπεη.

Ακόμα και στη ζούγκλα φαίνεται ότι οι Ευρωπαίοι έχουμε αποδώσει μια εντελώς διαφορετική σημασία. «Δεν υπάρχει πιο γαλήνια αίσθηση από το να περπατάς στη ζούγκλα», περιγράφει ο Γιάννης, που αποκαλύπτει ότι χωρίς δεύτερη σκέψη πέταξε τα παπούτσια και κυκλοφορούσε στη ζούγκλα αλλά και στο χωριό ξυπόλυτος. «Αδειάζει το μυαλό σου απ’ όλα όσα γνωρίζεις και μπαίνεις σε μια διαφορετική λογική».

Αν στην Αθήνα τις ημέρες εκείνες μας απασχολούσε ο κορωνοϊός και τα περιοριστικά μέτρα, στο Γκόνγκο οι αγωνίες ήταν διαφορετικές, όπως η… διέλευση ελεφάντων. «Προ καιρού ένας ελέφαντας στο πέρασμά του κατέστρεψε σπίτια και τραυμάτισε μια γυναίκα, γι’ αυτό φυτεύουν τσίλι στα χωράφια, για να διώχνουν τους ελέφαντες».

Τα μελλοντικά σχέδια της «Wheeling2help» και της SANA είναι πολλά: «Θέλουμε να δημιουργήσουμε κάτι σαν οικοτροφείο, ώστε οι μαθητές του δημοτικού που έρχονται από πιο απομονωμένες περιοχές να μπορούν να μένουν και να τρώνε μεσοβδόμαδα στο Γκόνγκο, σχεδιάζουμε να δημιουργήσουμε φάρμα με κατσίκες από τη Νορβηγία, που αποδίδουν πολλαπλάσια από τις εγχώριες», αναφέρει ο κ. Κώστας Κουκούλης. «Το μεγαλύτερό μου όνειρο είναι να τους εκπαιδεύσουμε να παράγουν τυρί και μάλιστα κάτι σαν φέτα», αποκαλύπτει ο ίδιος, «εδώ η εισαγόμενη από την Ελλάδα φέτα κοστίζει 12 ή 15 ευρώ τα 150 γραμμάρια».

https://www.kathimerini.gr/society/561681463/ena-ftocho-chorio-ploysio-se-kardies/